Showing results by author "Sripada Subhramanya Sastri" in All Categories

కృష్ణయాజులకి నలుగురు కొడుకులు, ఇద్దరు కూతుళ్లు. కొడుకుల్లో చిన్నవాడు రామచంద్రం, కూతుళ్లలో పెద్దది చంద్రమ్మ. సంక్రాంతి పండుగ కోసం భర్త వెంకటరావుతో పుట్టింటికి వచ్చింది చంద్రమ్మ. పెద్దవాళ్లు పది రోజులు అక్కడే ఉండాలని కోరగా, వాళ్ల మాట కాదనలేక భార్యని పదిరోజుల కోసం అక్కడే వదిలి, వెంకటరావు తనొక్కడే వెళ్ళిపోయాడు.

శ్రీపాద సుబ్రహ్మణ్యశాస్త్రి కథ "మాదిగపల్లె " ఉన్నత కులానికి చెందిన బ్రాహ్మణుడు, మాదిగల మధ్య కాపురం చెయ్యడానికి వెళ్తాడు. వాళ్లతోనే వుండి వాళ్లని ఉద్ధరించడానికి, వాళ్లకు సరైన సలహాలు ఇవ్వడానికి నిశ్చయించుకుంటాడు. అక్కడి కులపెద్దలతో కూడా మాట్లాడటానికి ప్రయత్నిస్తాడు.

అశ్వహృదయం అంటే గుర్రాలను నియత్రించే మంత్రం. శ్రీ శ్రీ శ్రీ వత్ససాయి చతుర్భుజ తిమ్మ జగపతి మహారాజుకి గుర్రపు స్వారీ అంటే చాలా ఇష్టం. ఆయన గుర్రం పేరు పంచ కళ్యాణి. ఆ గుర్రం బాగోగులు చూసే లచ్చిగాడు కొద్దోగొప్పో అశ్వలక్షణాలు తెలిసినవాడు. మహారాజు ఒక్కరోజు స్వారీ చెయ్యకపోయినా గుర్రం హంగామా చేసేస్తుబ్ధి. ఒక రోజు మహారాజు చదరంగం ఆడుతుండగా , పంచ కళ్యాణి కట్టుతాళ్లు తెంచుకుని పరవళ్లు తొక్కేస్తుంది. లచ్చిగాడు కూడా హైరానయిపోతాడు. తర్వాత ఏమి జరిగిందో తెలుసుకోవడానికి ఈ కథని వినండి.

తీర్థయాత్రకి వెళ్లాలననుకున్న సబ్ ఇన్స్పెక్టర్ హత్యా విచారణ వల్ల ఆగిపోవాల్సి వస్తుంది. డెబ్భై యేండ్ల ముసలాడు వచ్చి కాళ్ల మీద పడి తన కొడుకుని ఎవరో చంపేశారని , మీరే దర్యాప్తు చెయ్యాలని వేడుకుంటాడు.

భార్యాభర్తల మధ్య జరిగే సంభాషణే ఈ కథ. రాత్రిళ్లు కష్టపడి నాటకాలు రాసి , నిద్రలేక తెల్లవారుజామున నిద్రపోతుంటాడు భర్త. అతని తెల్లవారుజాము నిద్రకి భంగం కాకుండా నడుచుకునే భార్య . వారిద్దరి మధ్య జరిగే సంభాషణలు వినండి.

సీతారామయ్య మరియు జానకిరామయ్య మేనత్త మేనమామ బిడ్డలు. ఒకరినొకరు బావా బావా అని పిలుచుకుంటారు. ఒక రోజు అనుకోకుండా ఇద్దరూ చామర్లకోట ప్లాటుఫారం మీద కలుస్తారు. సీతారామయ్య ఒక వితంతువుని పెళ్లి చేసుకుంటున్నాడని తెలిసి ,అలా చెయ్యొద్దని సలహా ఇస్తాడు జానకిరామయ్య. తర్వాత ఏమి జరుగుతుందో మీరే వినండి.

జానకమ్మ పెద్దకొడుకు భార్య సమర్తయిన తర్వాత పుట్టింట్లోనే వదిలేసి ఊరుకున్నారు. రెండో కొడుకు లక్షణంగా చేసుకుంటుండగా, పెద్ద కొడుకు అన్నీ వుండి బ్రహ్మచారిలా ఉన్నాడు. వియ్యంకులు వాళ్ల పెద్దకూతురికి ఒక ఎకరం, చిన్న కూతురికి ఒక ఎకరం పొలం ఇస్తామంటారు.

నీలాద్రి రాజు తన డెబ్బయ్యో ఏటా కొడుకు పుల్లంరాజుకి పట్టం కట్టాడు. పుల్లంరాజుకి పట్టాభిషేకం జరిగింది. రామచంద్రయ్యకు ఆ కుటుంబం గుట్టంతా తెలుసు. పుల్లంరాజు తండ్రి నీలాద్రిరాజు... రామచంద్రయ్య సలహాని దాటొద్దని చెప్పి వెళ్తాడు. కానీ పుల్లం రాజు తీసుకున్న కొన్ని స్వంత నిర్ణయాల వల్ల ఎలాంటి పరిస్థితులు ఎదురవుతాయో తెలుసుకోవడానికి ఈ కథని వినండి.

కొచ్చెర్ల వెంకటరాయణిగారికి బంధుప్రీతి చాలా ఎక్కువ. ఆయనకి అన్నీ క్షుణ్ణంగా తెలుసు. అన్నీ తనే స్వయంగా తనిఖీ చేస్తారు. ఆయనకి హాస్యరసం చాలా ఇష్టం. ఆయన ధోరణి , కలుపుగోలుతనం మరియు స్వరూపస్వభావాలు తెలుసోవడానికి ఈ కథని వినండి.

ఇది శ్రీ శ్రీ శ్రీ వత్సవాయి చతుర్భుజ తిమ్మ జగపతి మహారాజు పెద్దాపురం రాజ్యాన్ని పరిపాలిస్తున్న రోజుల్లో నిజంగా జరిగిన కథ. రాజ్యం అంత సర్వ విధాలూ సుభిక్షంగా ఉంది. కాలకుశలు అందరూ రాజపూజ్యత అనుభవిస్తున్నారు. కానీ వారంటే దివాన్జీకి వల్లమాలిన కోపం.

వెంకీ సోదెమ్మ మరియు గోపాలయ్య దంపతులకు నరసమ్మ ఒక్కటే కూతురు. బడిలో నాలుగవ తరగతి చదివింది. చమనఛాయే అయినా కూడా రూపవతి. వాళ్ళు కూతురికి ఎలాంటి లోపమూ చెయ్యలేదు. వాళ్ల ప్రయత్నానికి తగినట్లే బుద్ధిమంతురాలు అయ్యింది.

రాయజగపతి మహారాజుకి ఒక్కగానొక్క కొడుకు తిమ్మజగపతి. కొడుకుకి పట్టాభిషేకం చెయ్యాల్సిన రోజు సమీపిస్తోంది. కానీ తిమ్మజగపతి రాజైతే, మరి మంత్రి సంగతేంటని బెంగపెట్టుకుంటాడు.

మరిది, తోడికోడలు అసమర్ధతను గురించి భర్త సోమయాజులుతో నిష్టూరపోతూంటుంది చెల్లమ్మ. అన్నీ విని సోమయాజులు తల ఊపి ఊరుకుంటాడు. భర్త నిర్లక్ష్యాభావం చెల్లమ్మ హృదయాన్ని కలచి వేస్తుంది.

1934 సంవత్సరంలో ఫిబ్రవరి ఇరవైరెండో తేదీన ఆంధ్రపత్రికలో వరుడు కావేలెను కావలెను అనే ప్రకటన ఉంది. ప్రకటనలో కొల్లాయపేట జమీందారు ఎం. ఎల్ .సి. గారి ఏకైక పుత్రిక శ్రీమతి నాగరత్నమ్మగారు మళ్లీ పెళ్లి చేసుకోవడానికి నిశ్చయించున్నారని తెలిపారు. శ్రీమతి నాగరత్నమ్మ గారి వయస్సు పంతొమ్మిది సంవత్సరాలు. వరుడు ఏ శాఖవాడైనా పర్లేదు కానీ బ్రాహ్మణుడై ఉండాని తెలిపారు. వరుడు రెండో పెళ్లివాడైనా కూడా ఇబ్బంది లేదు. కొల్లాయపేట రాజపుత్రి వివాహం ఎవరితో, ఎలా జరుగుతుందో తెలుసుకోవడానికి ఈ కథని వినండి.

మహారాజశ్రీ పుల్లంరాజు చక్రవర్తిగారి పరిపాలన విశేషాల్ని ఈ కథలో వివరించారు. చక్రవర్తి ఒకసారి గుర్రపు పంద్యాలు చూడటానికి మరికొన్ని పనులు మీద బొంబాయి వెళ్లి పది రోజులున్నారు. అతను ఉన్న పది రోజులూ అక్కడ సభలు ఘనంగా జరిగాయి.

జగ్గారెడ్డి మరియు వెంకమ్మకు చిన్నప్పటి నుండే స్నేహం మొదలయ్యింది. ఎప్పుడూ ఇద్దరూ కలిసే ఆటలాడుకునేవాళ్లు. వాళ్లిదరు యవ్వనంలోకి వచ్చాక వెంకమ్మ తల్లి మునుపటివలె చనువుగా ప్రవర్తించకూడదని ఆంక్షలు పెడుతుంది. వారికి ఒకరిపై ఒకరికి మొహం ఏర్పడింది. ఎన్ని నిబంధనలు పెట్టినా , వాళ్ళిద్దరూ రహస్యంగా కలిసేవారు. వెంకమ్మకి తన తల్లిదండ్రులు వేరే సంభందం కాయం చెయ్యడంతో జగ్గారెడ్డి ఏమి చేస్తాడు? వాళ్లిద్దరూ ఒక్కటవుతారా? ఏం జరుగుతుందో ఈ కథలో వినండి.

కాంగ్రెస్సుకి నేను వస్తున్నాను. చామర్లకోటలో రేపు మెయిల్లో కలుసుకుంటాను" అని సుందరమ్మ రాసిన లేఖ రామచంద్రుడికి అందుతుంది. ఆ లేఖ చూసి రామచంద్రుడి కళ్లు జిగ జిగా మెరుస్తాయి. చామర్లకోట ప్లాటుఫారం దగ్గర సుందరమ్మని చూసి సంతోషిస్తాడు, కానీ ఆమె తండ్రిని చూసి కుంగిపోతాడు. రామచంద్రుడు సుందరమ్మని పెళ్లి చేసుకోవాలని అనుకుంటాడు.

"బతుకుతెరువు కోసం , నిజాయితీగా చేసే ఎలాంటి వృత్తిని ఎంచుకున్నా తప్పేమి లేదు అనే అంశం మీద ఈ కథ జరుగుతుంది.

గ్రామస్థులు అడిగిన పది రూపాయల వరపక్షం ఇవ్వనందున వెంకట దీక్షితులు గారి రెండవ కుమార్తె సుభద్ర పెళ్లి , పీటలమీద ఆగిపోతుంది. మొదటి భార్య పోయినప్పటి నుంచి సుభద్ర మీదే మనసు పెట్టుకున్న కిరీటి రావు కూడా ఆ పెళ్ళికి హాజరవుతాడు.

ప్రకాశరాయడు కాకినాడలో పేరుపొందిన ప్లీడరు. మంచి సంపాదన. ఆయనకీ ఒక కొడుకు, ఒక కూతురు, రామారావు మరియు సుందరమ్మ. వేల కొద్దీ ఖర్చు పెట్టి కొడుకును బి.ఏ. చదివించాడు. కూతురు నాలుగవ తరగతి వరకు మాత్రమే చదివి స్కూలు మానేసింది. సుందరమ్మ పెళ్లీడుకి రాగానే తన మేనత్త , కొడుకుని తీసుకుని వచ్చి పిల్లని అడుగుతుంది. ప్రకాశరాయడు మేనరికానికి ససేమిరా అంటదు. తర్వాత ఏమి జరిగిందో ఈ కథలో వినండి.